Anemi (Kansızlık) Nedir? Kansızlık Belirtileri Nelerdir?

İSTANBUL-MÜBERRA SARI(EKL) - Hemoglobin kana rengini veren madde olarak tanımlanır. Bu madde, oksijenin hücrelere taşınmasını sağlayan bir çeşit proteindir. Kandaki kırmızı kan hücreleri olarak da bilinen alyuvarlar tarafından taşınan hemoglobin proteini eğer normal seviyenin altına düşerse veya alyuvarlarda azalma meydana gelirse bu duruma anemi, yani diğer adıyla kansızlık denir. Anemi birden çok türe ayrılır. Anemi doğuştan olabileceği gibi sonradan da görülebilir. 

Anemi eğer tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Aneminin yol açtığı durumlardan biri de hipoksidir. Hipoksi durumunda dokulara yeterli oksijen iletilemez. Bu da vücuttaki tüm organları zorlayan bir durumdur. Aneminin yol açtığı oksijen azlığı sadece iç organları ve kasları zorlamaz. Aynı zamanda ağrılar, duygu durum bozuklukları, unutkanlık, el ve ayaklarda uyuşmalar gibi sorunlara da yol açar.

Aneminin sebebi tespit edildikten en kısa süre sonra tedaviye başlanmalıdır. Kansızlıkta genetik faktörler de etkili olsa da yeme bozuklukları da anemiye sebep olabilir. Tedaviye başlanmadan önce iyi bir tetkik yapılması gerekir. Eğer doktor gerek duyarsa bağırsak-mide endoskopisine de başvurulabilir.

Anemi Başlangıcı Nedir?

Vücuttaki kırmızı kan hücreleri azaldıkça oksijen yeterli miktarda taşınamaz ve bu da anemiye sebep olur. En yaygın belirtileri arasında soğuk olmak, halsiz ve yorgun hissetmek sayılabilir. Aneminin tek bir türü olmasa da en çok görüleni demir eksikliği anemisidir. 

Anemi Kimlerde Görülür?

Anemiye oldukça sık rastlanılır. Anemiye her yaştan ve ırktan insanda rastlanabilmektedir. Hem kadınlar hem de erkekler eşit derecede etkilenirler. Lakin ergenlik sonrasında menstruasyon döngüsüne girip kan kaybettikleri için kadınlar daha çok risk altındadır. 

Hamilelik zamanında kanda bazı değişiklikler meydana gelebilir ve demir ile folik asit miktarları da düşerse anemi başlayabilir. Hamilelik döneminin ilk 6 ayında plazma (kanın sıvı kısmı) miktarı alyuvar sayısını geçer. Böylece kan daha çok sulanarak anemiye sebebiyet verebilir.

Doğdukları ilk yılda bebekler de demir eksikliği yüzünden kansızlık açısından tehlike altındadır. Genellikle prematüre bebeklerle, anne sütünü yeteri kadar tüketememiş veya demir eksikliği yaşayan bebekler bu durumdan muzdariptir. Bunların olması durumunda ilk 6 ay içerisinde anemi görülebilir.

1-2 yaş aralığındaki bebekler de anemi açısından risk altındadır. Çok fazla inek sütü tüketmeleri demir eksikliğine yol açabilir. Çünkü inek sütü ihtiyaç duyulduğu kadar demir bulundurmaz. 1-3 yaş arasındaki bebekler böylece yeteri demiri alamaz. 

Günümüzde halen aneminin yetişkin bireylerde nasıl görüldüğü ile ilgili araştırmalar sürdürülmektedir. Bu grubun yaklaşık %10’undan fazlasında hafif anemi türleri görülebilir. Bu gruptaki kişilerin çoğunluğunda farklı alt hastalıklar da vardır.

Kansızlık Neden Olur? 

Anemi nedenleri arasında, ilk olarak doğuştan gelmeyen ve yetişkinlik zamanında görülen üç önemli faktör bulunmaktadır. Bunların başında demir eksikliği, B12 eksikliği ve folik asit eksikliği gelir. Hemoglobinin yeterli düzeyde olması açısından demir çok önemlidir. Eğer demir eksikliği yaşanıyorsa hemoglobin de yeteri kadar üretilemez ve sonucunda anemi başlar. Eğer anemi bu sebepten ötürü yaşanıyorsa buna demir eksikliği anemisi denir.

Demir eksikliği anemisi, mide-bağırsak problemleri veya yetersiz beslenme sonucu az demir alınmasından dolayı görülebilir. Ayrıca kadınlar regl dönemlerinde fazla kan kaybettiklerinden dolayı da anemi yaşayabilirler. Alyuvarların üretilmesinde folik asit ile B12 mühim bir yer tutar. Eğer folik asit ve B12 vücuda az miktarda giriyorsa bu anemiye sebebiyet verebilir. Bu açıdan kırmızı etin yeterli düzeyde tüketimi B12 eksikliği ve demir eksikliği yaşamamak açısından önemlidir.  

Ayrıca birey yetersiz düzeyde sebze tüketiyorsa bu da folik asit eksikliğine yol açabilir. Bütün bunlar neticesinde sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturmak şarttır. Kansızlığın diğer sebeplerinden biri de travma ya da iç kanama neticesinde yaşanan kan kaybı olarak verilebilir. Eğer anemi doğumsalsa bu genetik sebeplerden ötürü olabilir. Buna örnek olarak talasemiler ve orak hücre hastalıkları verilebilir. Ayrıca kronik hastalıklar da anemi sebebi olabilir.

Anemi Belirtileri Nelerdir?

Kansızlığın belirtileri arasında aşağıdakiler verilebilir;

• Halsizlik 
• Yüzde, gözde veya tırnak diplerinde solgunluk
• Baş dönmesi
• Çarpıntı
• Unutkanlık 
• Saçta dökülmeler
• Kulaklarda çınlama 
• Çabuk yorulma 
• Üşüme
• Çarpıntı ve nefes darlığı 
• Dudakta çatlaklar
• Göz kararması
• Baş dönmesi
• Huzursuz bacak sendromu
• Konsantrasyon sorunları 

Anemi Türleri Nelerdir? 

Orak Hücreli Anemi

Orak hücreli anemi, hem anne hem de babadan geçen kalıtsal bir bozukluktur. Kırmızı kan hücrelerinin şekli yuvarlak, esnek ve halka benzeridir. Orak hücreli kansızlığa sahip olan bireylerde de ise kırmızı kan hücreleri orak şeklini alır ve esnek değildir. Bu adı da buradan gelir. Normal kan hücreleri kılcal damarların içinden rahatlıkla geçebilir ancak anormal hücreler kılcal damarların içine saplanarak takılır. Bu durum ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Aplastik Anemi 

Aplastik anemi kemik iliği yetmezliği sonucunda yaşanan hastalıklardan biridir. Bunun yanı sıra, kemik iliğinde kan hücrelerinin üretilemediği durumlara da denilmektedir. Hem beyaz, hem de kırmızı kan hücrelerin sayısında düşme görülmesi ya da tamamen yok olmasıyla, kişinin hayatını ciddi derecede tehlikeye atar. 

Hemolitik Anemi 

Bu anemi türü periferik kanda kırmızı kan hücrelerinin olması gerekenden önce yaşam sürelerinin azalmasıyla ortaya çıkar. Hemolitik anemi kalıtsal olabilse de, bazı etkenlere bağlı olarak sonradan da görülebilir. Hemolitik anemide vücut normalden altı ila sekiz kat arası daha fazla kan hücresi üretse de hücrelerin hasar görme hızı, yeni üretilen kan hücrelerinden daha hızlı gelişmektedir. Bu da hemoliz olarak bilinen kan hücresi yıkımına sebebiyet verir.

Pernisiyöz Anemi

Pernisiyöz Anemi, B12 vitamini ile bağlantılıdır. Yiyeceklerden yeterli miktarda B12 vitamini alınamaması durumunda Pernisiyöz anemi görülür. Midede üretilen intrinsik faktör olarak bilinen protein onlarda yoktur. Bu proteinin yeterli miktarda olmaması B12 vitamini eksikliğine sebebiyet vererek B12 eksikliğinden doğan pernisiyöz anemisi ortaya çıkar.

Megaloblastik Anemi

B12 vitamini, folat eksikliği anemisi ya da makrositik anemi olarak da bilinen Megaloblastik anemi, normalden daha az olan bir anemi türüdür. 

Anemi Risk Faktörleri Nelerdir?

Aşağıdaki faktörler anemi riskini artırabilmektedir:

• Demir, vitamin ve mineral yönünden yetersiz beslenme
• Cerrahi operasyon veya yaralanma sonrası meydana gelen kan kaybı
• Böbrek hastalığı, kanser, diyabet, romatoid artrit, HIV/AIDS, iltihabi barsak hastalıkları (Crohn hastalığı da dahil), karaciğer hastalığı, kalp yetmezliği ve tiroit hastalıkları kısa dönemli olmayan ciddi hastalıklar
• Uzun süren enfeksiyonlar
• Ailede orak hücreli anemi veya talasemi gibi kalıtsal anemi yaşamış birinin olması

Anemi Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Anemi en sık görülen hastalıklar arasında gelir. Hemen hemen her toplumda, her ırkta ve her yaş grubunda anemiye rastlanabilir. Anemi tanısı için ilk olarak hekim kişinin hastalık öyküsünü öğrenir. Bunlar içinde talasemi, orak hücre anemisi gibi hastalıklar varsa söylenmelidir. Bunların ardından fiziksel yapılan bir muayene ile birlikte istenilen tahlil ve tetkikler de yapılabilir.

Fiziksel muayenede kalp atış hızı dinlenir, soluk alıp verme fonksiyonları kontrol edilir, dalak ve karaciğerde şişme olup olmadığına bakılır. Doktor tarafından aneminin tipini ve seviyesini öğrenmek için kan testleri talep edilebilir. Kansızlık durumu ile karışmaması açısından ilgili hekim tarafından hastadan öncelikle tam kan sayımı testi istenebilir. Tam kan sayımı testi ile birlikte hematokrit, hemoglobin değerlerine ile birlikte alyuvarların, akyuvarların ve plateletlerin yani trombositlerin sayısına bakılır.

Tam kan sayımı testinin yeterli gelmemesi durumunda doktor tarafından hastadan hemoglobin elektroforezi, retikülosit sayımı, serum demiri ve serum ferritin testlerini de istenebilir. Eğer aneminin başka bir hastalıktan kaynaklandığı düşünülüyorsa, o hastalık ile ilgili de bazı tetkikler istenebilir. İlgili hekim, bağırsaklardan kaynaklı bir kanamanın olduğunu düşünüyorsa dışkıda gizli kan ve kolonoskopi testleri isteyebilir. Doktorunuz şayet kadınlarda üreme sisteminden doğan kanamalar kaynaklı bir anemi varlığından şüphelendiyse jinekolojik muayene yapılmasını önerebilir.

Kansızlığa Ne İyi Gelir?

Anemi bağışıklık sistemini zayıflattığından hastada enfeksiyonlara ve inflamatuar hastalıklara karşı bir hassasiyet yaşayabilir. C vitamini dozunun yeterli düzeyde olması bağışıklık sistemini güçlendirecek ve kansızlığa iyi gelecektir. C vitamini aynı zamanda demirin emiliminde yardımcı olur. Bu bakımdan her gün bir bardak limon suyu tüketmek veya portakal yemek C vitamini almak bakımından etkilidir.

Yüksek miktarda klorofil içermeleri bakımından ıspanak, kereviz, hardal yeşili ve brokoli gibi yeşil sebzeleri tüketmek iyi bir demir alımı sağlayacaktır. Ancak ıspanağın pişirilerek tüketilmesine dikkat edilmelidir. Çiğ haldeki ıspanakta bulunan oksalik asit, demir emilimini engellediğinden pişirerek tüketmek daha faydalı olacaktır. Folik asit bakımından zengin pancar suyu ve nar suyu da kan yapıcı olup antioksidan etki gösterdiğinden tüketilmesi faydalı gıdalar arasındadır. Bunlara ek olarak siyah susam tohumu da demir alımı konusunda başvurulabilecek gıdalar arasındadır.

Anemi Tedavisi Nasıl Olur?

Anemi tedavisi çeşitlilik göstermektedir. Bu aneminin türüne, seyrine ve şiddetine değişebilir. Tedavide odak nokta anemiye sebebiyet veren unsuru ortadan kaldırmaktır. Örneğin anemi demir eksikliği ve folik asit sebebiyle yaşanıyorsa, tedavi sürecinde doktor tarafından bol yeşil içeren sebze ve meyvelerin tüketilmesi önerebilir. 

Bunların haricinde ek olarak alınabilecek bazı takviyeler de fayda sağlayacaktır. B12 eksikliğine bağlı gelişen anemi için damla veya enjeksiyonlarla birlikte vitamin takviyesi de verilebilir. Kan ve ilik kök hücre nakline aneminin ilerleyip ve tehlikeli bir noktaya geldiği durumlarda başvurulabilir. Bunların haricinde anemiye neden olan ve hayatı risk teşkil eden önemli miktarda bir kanama mevcutsa hekim tarafından cerrahi bir operasyon da önerilebilir.

Kansızlık tedavisinde başvurulan birden fazla yöntem vardır. Bunların hemen hemen tümünde kırmızı kan hücresi sayısının artırılması odak noktadır. Bu sayede kanın taşıdığı oksijen miktarı istenilen düzeye çıkarılır. Tedavi aneminin türüne ve sebebine göre oluşturulur. 

Demir Eksikliği Anemisi

Demir takviyeleri veya diyet değişiklikleri. Demir eksikliği eğer kan kaybetmekten ortaya çıkmışsa kanama tespit edilmeli ve durdurulmalıdır. 

B12 Eksikliğine Bağlı Anemi

Tedavi, diyet takviyeleri ve B12 enjeksiyonlarını ile yapılabiir.

Talasemi

Tedavi folik asit takviyesi, dalağın çıkarılması ve bazen kan nakli ve kemik iliği nakli ile yapılabilir. Kronik hastalık anemisi: Bu anemi tipi, kronik altta yatan önemli bir problemle ilişkili olabilir. Belirli bir tedavisi yoktur ve tedavinin odağı altta yatan hastalıktır.

Aplastik Anemi

Hastaya kan nakli veya kemik iliği nakli yapılması gerekebilir.

Orak Hücreli Anemi

Tedavide, oksijen desteği, ağrı kesici ilaçlar ve damar içi sıvı takviyesine başvurulur. Bazı durumlarda antibiyotik tedavisi, folik asit takviyeleri ve kan nakli de gerekebilir.

Hemolitik Anemiler

Hastalar kırmızı kan hücresi yıkımını kötüleştirecek ilaçlara kesinlikle yaklaşmamalıdır. Hastaya kırmızı kan hücrelerine saldıran, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar verilir ve ilgili enfeksiyonlar kontrol altına alınır.

Anemi Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kansızlığın tedavi edilmezse vücut ciddi oranda zorlanacaktır. Kansızlık durumunda vücut, hipoksi olarak bilinen oksijen yetersizliğini ile mücadele eder. Bunun yaşanması durumunda dokulara olması gerekenden daha az miktarda oksijen gidişi olur. Demir eksikliğine yüzünden oluşan kansızlık uzun sürerse, kalp büyüyebilir ve bu da kalp yetmezliğine sebebiyet verebilir. Akciğerler de zorlanacağından bu da nefes darlığına yol açar. Dokulara az oksijen giderse, dokunun oksijensiz kalması sonucu beyin gibi tüm iç organlar etkilenir. Buna bağlı gelişecek semptomlar arasında ağrılar, kramplar, unutkanlık ve duygu durum bozuklukları, ellerde ve ayaklarda uyuşmaya sayılabilir.

Kansızlık tespit edildiğinde nedene yönelik tedavi uygulanması gereklidir. Demir eksikliği, B12 vitamini ve folik asit eksikliğinde oluşan aneminin ilaç tedavisiyle geçmesi mümkündür. Ancak  bu duruma sebep olan neden mutlaka bulunup tedavi edilmelidir. Özellikle demir eksikliğine bağlı kansızlık yaşayan erkek hastalarda bu araştırılmalıdır. Uzun adet kanaması öyküsü yaşamamış kadın hastalarda, yemek borusu, mide veya bağırsaklarda kan kaybına sebebiyet verebilecek bir durumun varlığı da araştırılmalıdır. Çünkü yemek borusu, mide ve bağırsak kanserlerinde bazen bulunan ilk semptom kansızlık olabilir. Bunlardan ötürü yukarıda belirtilen özelliklere sahip vakalar endoskopi ve kolonoskopi ile mide-barsak sistemi taraması yaptırmalıdır.

Anemi (Kansızlık) ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular:

Anemi Tehlikeli mi?

Doğru bir tedavi ile anemi hastalıklarının geneli kısa sürede geçer ve fazla ciddi değildir. Ancak anemi bazı durumlarda ölümcül olabilir. Bunlara örnek olarak aneminin uzun süreli ve ağır seyretmesi, kalıtsal olması veya altta yatan bir hastalıkla bağlantılı olması verilebilir.

Anemi Hastalığı Nelere Yol Açar?

Vücuttaki oksijen azlığı ile birlikte organların çalışması sekteye uğramaya başlar. İç organlar ve kaslar zorlanırken, kişi ağrılar, duygu durum bozuklukları, unutkanlık ve el ile ayaklarda uyuşmalar gibi sağlık sorunları yaşamaya başlar.

Kansızlık Kanser Yapar mı?

Demir, folik asit ve B12 eksikliği kansızlık yapabilir. Ayrıca kanser gibi ciddi hastalıklar da anemiye yol açabilmektedir.

Anemi Kan Kanseri Yapar mı?

Anemi her zaman kanser belirtisi değildir. Ancak emin olunması açısından daha geniş kapsamlı tetkikler de yapılabilir. Anemi kanser haricinde talasemi, böbrek rahatsızlıkları, karaciğer hastalıkları, bağ doku hastalıkları, kronik enfeksiyonlar ve beslenme eksiklikleri gibi sorunlarla da ilişkili olabilir.

Anemi Hastalığı Geçici midir?

Aneminin süresi çeşitlilik gösterir. Geçici veya uzun süreli olabileceği gibi,  hafif ya da şiddetli de seyredebilir. Aneminin ilk zamanlarında semptomlar çok ciddi olmayabilir. Ancak anemi ilerledikçe semptomlar da ağırlaşacaktır.

Kansızlık İnsanı Zayıflatır mı?

Demirin düşük düzeyde alınması kansızlığa, B12 vitamininin düşük alınması bağışıklık sisteminin önemli miktarda güç kaybetmesine sebebiyet verir.

Aplastik Anemi İyileşir mi?

Aplastik anemide kan hücre sayısı oldukça azdır. Aplastik aneminin şiddetli yaşanmasıyla birlikte hastanın yaşamı tehlikeye girer ve tedavi görmesi için zaman kaybetmeden hastaneye yatış sağlanmalıdır. Aplastik anemi tedavisinde kemik iliği transplantasyonu ve onu takiben immünsüpresif tedavisi gerekir.

Hangi Kanser Türleri Kansızlık Yapar?

Mide ve bağırsak gibi sindirim sistemi kanserleri kansızlık yapması açısından başta gelir. Ancak tüm kanserlerde anemi, diğer belirtilerle birlikte seyreden ortak bir semptom olarak görülür. Kanser bazı durumlarda anemiye neden olur. Bunlar arasında içi boş organ kanserleri, tümör yüzeyinden görünür veya görünmez kan kayıpları yaşanması sayılabilir.

Anemi Parametreleri Nelerdir?

Anemi hemoglobin seviyesinin yaş ve cinsiyete bakılarak dünya sağlık örgütü tarafından kabul edilen şartların altında kalmasıdır. Bu kriterler yetişkin erkek bireylerde 13 g/dL, yetişkin kadınlarda ise 12 g/dL nin altı kabul edilir. 6 ay ile 6 yaş arası bebek ve çocuklarda ise 11 g/dL nin, 6-14 yaş arasındakilerde ise 12 g/dL nin altı anemi olarak kabul edilir. 

EN KOLAY LEZZETLER